Het team achter het woonconcept bedenkt en ontwikkelt de componenten van de woning liever zelf – inclusief zaken als deuren en kozijnen. Klaas Droog van De Mar Groep, een van de initiatiefnemers achter Flexhome FH1: “We zitten er niet specifiek op te wachten om voor ons concept een eigen deur te ontwikkelen, maar wij zoeken nou eenmaal naar een andere professionaliteit. Wij willen bijvoorbeeld een deur waarin alle denkbare functies af fabriek geïntegreerd zijn – en geen reguliere deur waar achteraf alle functies nog eens worden opgeplakt.”

Al zolang auto’s industrieel worden geproduceerd, kijken architecten naar mogelijkheden om ook woningen zo te vervaardigen: in series, aan de lopende band, gemonteerd uit vaste, prefab componenten. Een huis als een Ford Model T; moderne twintigste-eeuwse architecten als Le Corbusier waren er zo enthousiast over dat ze streefden naar een woning als een ‘machine om in te wonen’.
Bij het Flexhome FH1-concept gaat de interesse in de auto-industrie een stap verder. De woning komt kant-en-klaar uit de fabriek, in de vorm van twee modules die op de locatie binnen een handomdraai gemonteerd worden. Maar ook individuele componenten uit de automotive worden aandachtig bestudeerd – als potentieel bruikbaar onderdeel voor het Flexhomeconcept. Klaas Droog van De Mar Groep uit Grou: “Uit de automotive branche halen wij bijvoorbeeld de slotbediening met actuators. Die kun je in een woningdeur ook gebruiken. En automotive componenten hebben een bewezen levensduur, zijn betrouwbaar, worden massaal geproduceerd en zijn goedkoop.”

Wijken met verplaatsbare woningen
De Mar bedacht en ontwikkelde het Flexhome FH1-concept samen met Libéma Exploitatie. Zij brachten de Flexhome FH1 recentelijk op de markt: een verplaatsbare woning die voldoet aan de Bouwbesluit-eisen voor een grondgebonden woning. De conceptwoning van 75 vierkante meter bestaat uit een BG-module van 40 vierkante meter en een verdiepingsmodule van 35 vierkante meter. De Flexhome FH1 is bedoeld als snel inzetbare en betaalbare woning voor vier doelgroepen: studenten, starters, jonge gezinnen en vluchtelingen met een verblijfstatus. Voor permanente bewoning en als tijdelijke of noodwoning. En ook als recreatiewoning is de Flexhome FH1 geschikt.
Het Flexhome FH1-concept is ontwikkeld voor gemeentes en woningcorporaties, voor koop of lease, aldus Klaas Droog: “Omdat de woning voldoet aan het Bouwbesluit voor grondgebonden woningen, kun je hem overal neerzetten. Gemeentes en corporaties kunnen reageren op demografische ontwikkelingen, op krimp- of groei, op veranderende woonwensen. Die flexibiliteit is volgens ons de toekomst, ook voor individuele gebruikers; je neemt je huis mee naar de plek waar je wilt wonen, afhankelijk van bijvoorbeeld de keuzes die je maakt gedurende je loopbaan. Wij zien mogelijkheden voor woonwijken met verplaatsbare, tijdelijke woningen.” 

Tegen wil en dank
Veel van de componenten van het Flexhome-concept ontwikkelen De Mar en Libéma dus zelf. Daarbij werken de twee bedrijven samen met de industrieel ontwerpers van FLEX/design in Delft en met KAW architecten en adviseurs. Om deelproducten naar de markt te brengen wordt er ook samengewerkt met Reimarkt, een retailconcept voor woningverbetering. Klaas Droog: “Wij maken beperkt gebruik van leveranciers uit de bouwindustrie die als comakers aan ons concept bijdragen. We kopen wel bijvoorbeeld een keuken voor de woning in, maar bedenken en ontwikkelen verder alles zelf: bouwmaterialen, gevels en daken. Alleen voor het leidingwerk, nodig voor installaties en voor de elektra – volledig stekkerbaar, dus eenvoudig door onze eigen mensen te monteren – hebben we een beroep gedaan op comakers uit de bouw.”
Dat zelf ontwikkelen van componenten is soms tegen wil en dank, aldus Klaas Droog: “We zitten er niet specifiek op te wachten om voor ons concept een eigen deur te ontwikkelen, maar wij zoeken nou eenmaal naar een andere professionaliteit. Wij willen bijvoorbeeld een deur waarin alle denkbare functies af fabriek geïntegreerd zijn – en geen reguliere deur waar achteraf alle functies nog eens worden opgeplakt. In onze deur moeten alle pakketten tijdens de productie geïntegreerd worden: afstandsbediening voor openen en sluiten, camera, lamp en een bel. En we willen graag een woning maken die we zelf mooi vinden. Dus heeft de Flexhomewoning fraaie taatsdeuren.”

Circulair
De Flexhome FH1 gaat in 2018 in productie. Ondertussen gaat de doorontwikkeling van het concept gewoon verder. De Mar en Libéma staat een circulair ontwerp voor ogen dat volledig herbruikbaar is en waarbij de componenten elders opnieuw kunnen worden ingezet. Klaas Droog: “Wij zien circulariteit als het behoud van toegevoegde waarde. Als je kinderen het huis uitgaan en je als ouders genoeg hebt aan de beganegond-module, kun je de bovenverdieping meegeven aan je kinderen. Die kunnen op hun nieuwe woonlocatie die bovenverdieping aanvullen met een nieuw aangeschafte beganegond-module. Componenten refurbishen en hergebruiken, dat is onze insteek.”
Op componentenniveau is Flexhome FH1 nog niet volledig circulair. Klaas Droog: “We hebben nog componenten die daaraan niet voldoen, bijvoorbeeld vanwege het gebruik van lijmen. Dat zijn we aan het doorontwikkelen.”

“We verlijmen het glas in onze conceptwoning straks direct in het casco”

Kozijnloze gevels
Wat dat doorontwikkelen in eigen huis oplevert, illustreert Klaas Droog met de ontwikkelingen aan de gevel: “In de FH1 hebben we nog dubbel glas in kunststof kozijnen. Maar we gaan toe naar kozijnloze gevels. Dat idee is ontstaan tijdens een prijsvraag van woningcorporatie Stadlander waaraan wij meededen. Stadlander daagde ontwerpers uit om een uitbouw te ontwerpen die niet meer kost dan 9999 euro – tegenover de 30.000 euro die zo’n uitbouw normaal gesproken kost. We hebben die prijsvraag gewonnen door in ons ontwerp componenten te elimineren. Inclusief het kozijn. Vertaald naar ons Flexhome-concept: we verlijmen het glas in onze conceptwoning straks direct in het casco – dus is het cascokozijn. Als het gaat om bijvoorbeeld windlast; haalbaar is deze oplossing dankzij industriële lijmsoorten die die krachten aankunnen. Op deze manier benaderen we elk onderdeel van ons concept. Bij elke component stellen we de vraag: Waarom is dit zo bedacht? Kan het slimmer, beter?”

Nieuw bouwmateriaal
Die vraag stelden De Mar en Libéma ook bij de kern van het concept: het materiaal waarmee de Flexhomewoning gebouwd wordt. De twee bedrijven ontwikkelden voor Flexhome FH1 een heel nieuw, gepatenteerd bouwmateriaal. Klaas Droog: “Dat nieuwe materiaal is sterker dan staal en lichter dan beton. Het weegt ongeveer een vijfde van beton en is aardbevings- en orkaanbestendig. Het geringe gewicht biedt ons voordelen op gebied van productie, transport en fundering. We kunnen het materiaal ook bewerken, zodat het aan de wanden strak oogt.”
De schil van de Flexhomewoning is deels voorzien van spuitbaar stuc. Droog: “Een product uit de VS, dat we hebben doorontwikkeld om een bepaalde structuur te krijgen. We wilden dat het kan worden gespoten en tegelijk het uiterlijk van stucwerk zou krijgen.”

PVT-panelen
Energieneutraal is het concept al wel. Klaas Droog: “Flexhome FH1 kan worden geleverd als een energieneutrale woning. We hebben de afgelopen zes jaar een innovatief verwarmingssysteem ontwikkeld dat bestaat uit PVT-panelen die de functie van PV combineren met die van zonnecollectoren. Het paneel oogst zonne-energie die wordt omgezet in elektriciteit, terwijl het water dat we langs de panelen geleiden om ze te koelen en de prestatie van de PV-panelen te verbeteren, wordt gebruikt voor warm water. We oogsten zo bijna alle warmte uit het paneel en halen vier keer meer energie uit het PVT-paneel dan een paneel met louter PV.”
Belangrijk voor beheer en onderhoud: De Mar en Libéma houden in het concept rekening met de verschillen in levensduur van de componenten. Klaas Droog: “Een badkamer moet na tien jaar vervangen worden. In ons concept hoef je de bestaande badkamer niet uit de woning te slopen, zoals in de reguliere bouw gebruikelijk is. Onze badkamer is ontworpen als vervangbaar onderdeel, dat netjes gedemonteerd kan worden en uitgewisseld voor een nieuwe badkamer.”

Slimmer over de weg
De Flexhomemodules worden prefab geproduceerd. En over slimmer transport wordt al volop nagedacht, vertelt Klaas Droog: “Als we onze woningmodules over de weg naar de bouwlocatie vervoeren, transporteren we ook een hoop lucht. Volgens ons ligt de toekomst in een combinatie van prefab elementen mét losse delen, waarmee je een woning in één dag kunt monteren en aan het einde van die dag sleutelklaar opleveren.”

Voet aan de grond
Conceptueel bouwen krijgt almaar meer voet aan de grond. Steeds meer consortiums bedienen de markt met concepten voor renovatie en nieuwbouw; Platform31 kon er jaren terug al een hele brochure mee vullen. Reden voor Raam en Deur om in deze serie een aantal concepten tegen het licht te houden en te kijken naar de rol van gevelbouwers en de raam- en deurenbranche in deze nieuwe manier van bouwen. Dit keer het door De Mar Groep en Libéma ontwikkelde Flexhome FH1 concept.
 

Tekst Hans Fuchs
Beeld De Mar